Chờ đến mẫu giáo thì đã muộn - Ibuka Masaru

Chương 1: Khả năng trí tuệ của trẻ được quyết định trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi

1.1. Chờ đến khi đi mẫu giáo thì đã muộn:

- Giáo dục sớm là tận dụng “thời điểm vàng” để giúp trẻ phát triển.

- Tế bào não của trẻ hẫu như đã hoàn thiện từ sau 3 tuổi. Tính cách và năng lực của con người chủ ýếu được hình thành ở giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi. Giaso dục trẻ tuef 0 – 3 tuổi là vô cùng quan trọng.

1.2. Đứa trẻ nào cũng sẽ phát triển tài năng khi được giáo dục từ 0 tuổi:

- Đối với bất kì trẻ nào, cũng chỉ có duy nhất một phương pháp giáo dục – giáo dục từ sớm.

1.3. Giáo dục trẻ tuổi ấu thơ không phải nhằm tạo ra thiên tài

- Nếu được giáo dục từ sớm trẻ sẽ có khả năng có nhân cách và trí tuệ tuyệt vời. Bản chất và tính cách đầu đời được tạo nên từ 5 năm đầu đời. Đừng để những đứa trẻ trở thành những loài cây hoang dại.

1.4. Chính vì chưa trưởng thành nên trẻ sơ sinh có những khả năng vô hạn

1.5. Sự liên kết của tế bào não được quyết định trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi

- Bộ não có khoảng 14 tỷ tế bào não, trẻ sinh ra như một tờ giấy trắng, các liên kết giữa các tế bào não sẽ dần được hình thành từ sau khi trào đời. Những liên kết này được ví như liên kết giữa các tụ bán dẫn trong máy tính.

- Từ 4 tuổi, các đường truyền kết nối được hình thành ở thùy trước của não. Còn trước ba tuổi, các đường truyền kết nối được hình thành ở não sau. Ở giai đoạn 0 – 3 tuổi, sự hình thành này giống như ổ cứng của chiếc máy tính. Ở giai đoạn từ 4 tuổi, sự hình thành các liên kết sau 4 tuổi thì chỉ giống như những phầm mềm.

1.6. Giáo dục ngày nay đang nhầm lẫn giữa “Giai đoạn nuôi dạy nghiêm khắc” với “Giai đoạn để trẻ tự do”

- Thà rằng ở giai đoạn ấu thơ, mẹ nhiệt tâm và nghiêm khắc, còn hơn đợi trẻ lớn lên mới can thiệp.

1.7. Đánh giá của người lớn về “Dễ” và “Khó” không áp dụng đối với trẻ con:

- Trẻ nhỏ không phân biệt dễ hay khó, vì cái gì đối với trẻ cũng đều mới mẻ cả.

1.8. Trẻ sơ sinh có năng lực tuyệt vời gọi là “nhận thức nguyên mảng”

- Trẻ có năng lực nhớ nguyên mảng các sự vật và phân biệt được các sự vật đó ở trong não. Tốc độ và nội dung nhớ sẽ nhanh hơn so với người lớn.

1.9. Với trẻ nhỏ môn Đại số dễ hiểu hơn môn Số học

- Càng dạy môn tổ hợp cho trẻ càng sớm, trẻ càng dễ tiếp thu. Trẻ suy nghĩ rất đơn giản nên có những điều dễ dàng với trẻ nhưng lại khó với người lớn.

1.10. Trẻ 3 tháng tuổi có thể cảm nhận được nhạc của Bach

- Trẻ yêu thích nhất là nhạc giao hưởng và cổ điển.

1.11. Trẻ 6 tháng tuổi có thể bơi

- Nếu tập cho trẻ 5 tháng tuổi học bơi ở nhiệt độ 32 độ C thì sau 3 tháng trẻ có thể bơi.

- Khi trẻ tập tễnh biết đi mà dạy trẻ trượt pa-tanh thì trẻ cũng có thể tập được.

1.12. Trẻ có thể tiếp thu mọi kiến thức trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi

- Những lo lắng như nhồi nhét quá nhiều là không cần thiết. Nên cho trẻ tiếp xúc càng nhiều với những kích thích bên ngoài càng tốt. Trẻ nhỏ có thể học nhiều thứ tiếng.

1.13. Chỉ có trẻ nhỏ mới có khả năng tiếp thu bất cứ cái gì mà chúng có hứng thú

- Bằng chứng cho thấy sự hứng thú của trẻ là trẻ sẽ liên tục hỏi về đối tượng.

1.14. Thời kì trẻ thơ nếu trẻ không được dạy cái gì thì sẽ mãi không biết cái đó

1.15. Giáo dục sớm cũng có thể giúp trẻ khiếm thính nghe được

Chương 2: Hãy tạo ra môi trường để trẻ phát huy hết khả năng của mình

2.1. Năng lực của trẻ được quyết định bởi môi trường và giáo dục hơn là di truyền

2.2. Không hẳn con của giáo sư thì cũng là giáo sư

2.3. Đứa trẻ sơ sinh lớn lên trong bầy thú sẽ trở thành thú

2.4. ”Vẫn còn sớm với nó” chính là câu nói làm cản trở sự phát triển của trẻ

- Trẻ thay đổi và phát triển nhanh hơn ta tưởng. Trẻ học càng sớm khả năng thành thạo càng cao.

2.5. ”Gần mực thì đen gần đèn thì rạng” thể hiện rõ rệt nhất trong giai đoạn ấu thơ

- Có giả thiết cho rằng: từ trước khi đứa bé biết nói, đã hình thành nên một “đường mòn ngôn ngữ” trong não, thời gian để hình thành một đương mòn mới thay thế đương mòn cũ gấp bốn lần thời gian hình thành đường mòn ấy.

2.6. Căn phòng yên tĩnh là môi trường có hại cho em bé

- Tách động từ ngoại cảnh ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển của trẻ thơ. Một môi trường phong phú sẽ tác động tích cực lên sự phát triển của trẻ.

2.7. Trẻ thơ chịu tác động từ những thứ không ai ngờ đến

- Gauss trở thành thiên tài toán học nhờ việc thường xuyên giúp cha đếm gạch. Ông hoàng xe mô tô thế giới yêu thích động cơ vì hồi nhỏ hay được bế đi xem máy xát gạo.

2.8. Trẻ tưởng tượng về truyện cổ tích hay những trang truyện tranh khác hoàn toàn người lớn

- Có một em bé bình thường bỗng trở nên điên dại, người ta phát hiện là vì câu chuyện em đang đọc thiếu mất một trang cuối.

2.9. Hãy thận trọng chú ý đến môi trường khi ta giao trẻ cho người khác chăm sóc

2.10. Những trải nghiệm thời thơ ấu là nền tảng của hành động và cách tư duy của trẻ sau này

- Không nhớ không có nghĩa là chúng ta đã quên. Những trải nghiệm thời thơ ấu đã khắc sâu vào trí não chúng ta, là nền móng của cách tư duy và hành động của chúng ta.

2.11. Giáo dục trẻ không tồn tại một khuôn mẫu cố định

- Vai trò quan trọng nhất vẫn nằm ở người mẹ. Cần có sự linh động trong giáo dục con trẻ, hãy dạy trẻ những gì mà mẹ nghĩ là tốt cho con. Khuôn mẫu không phải là cái để chúng ta gò bó tuân theo mà là cái để chúng ta tham khảo.

2.12. Hãy tạo ra “tật xấu” bế trẻ nhiều hơn

- Đối với một em bé mới sinh, sự vuốt ve âu yếm, hơi ấm, sự bình yên từ người mẹ, sẽ tác động tốt tới hệ tim mạch và giúp trẻ có tình cảm phong phú.

2.13. Ngủ chung là cách giao tiếp không thể tuyệt vời hơn với trẻ

- Khoảng thời gian trước khi đi ngủ là khoảng thời gian hiệu quả để chuyện trò, đọc sách,… cho trẻ.

2.14. Đứa trẻ được nuôi dạy bởi người mẹ mù âm nhạc đương nhiên sẽ mù tịt về âm nhạc

- Năng khiếu không phải do di truyền. Được nuôi dạy bởi người mẹ kém về âm nhạc thì trẻ sẽ kém về âm nhạc.

2.15. Khi trẻ ê a thì hãy trò chuyện

- Việc giao tiếp, trò chuyện với con trong một thời gian ngắn mỗi ngày cũng có thể có tác động to lớn đến sự phát triển trí tuệ của trẻ.

2.16. Không cần dùng ngôn ngữ trẻ con với trẻ

- Ở giai đoạn ấu thơ, việc mẹ thường xuyên trò chuyện với con cái bằng ngôn ngữ chuẩn là vô cùng cần thiết.

2.17. Có những việc làm của cha mẹ sẽ vô tình gây ra nỗi sợ hãi trong kí ức của con trẻ

- Có những chuyện người lớn chúng ta không hề nghĩ đến nhưng chúng có thể làm tổn thương rất sâu đến tâm hồn con trẻ.

2.18. Trẻ sơ sinh có thể hiểu cha mẹ đang cãi nhau

- Trẻ thu được những cảm xúc như ghét, buồn…. từ cha mẹ. Hầu hết tuổi thơ của tội phạm tuổi thành niên đều u buồn. Hãy trở về nhà và nhìn vào mắt con mình, cha mẹ có thể đọc được toàn bộ kí ức của hai vợ chồng trong mắt đứa trẻ.

2.19. Tính cách của mẹ sẽ dễ ảnh hưởng đến con nhất

- Chính những hành động, những tình cảm hằng ngày của cha mẹ sẽ ảnh hướng rất lớn đến trẻ nhỏ. Nếu cha mẹ có tật xấu thì cần sửa những tật xấu của mình để trẻ không bị ảnh hướng.

2.20. Cha thờ ơ với việc giáo dục con thì tính cách con sẽ dễ trở nên méo mó

- Người cha phải đóng vai trò trợ l‎‎ý tốt cho người mẹ trong việc nuôi dạy con mình. Chỉ khi được nuôi dưỡng trong già đình mà người mẹ đóng vai trò lãnh đạo, cha đóng vai trò che chở, bao bọc cho cả nhà thì đứa trẻ mới được nuôi dạy tốt.
2.21. Gia đình có đông anh chị em sẽ rất tốt

2.22. Mối quan hệ với ông bà là “chất tương tác” tuyệt vời cho trẻ

2.23. Chơi cùng nhau sẽ giúp trẻ xây dựng “tính cộng đồng” và thúc đẩy phát triển trí tuệ

- Hãy cho trẻ chơi cùng bạn để phát triển tính cộng đồng, biết cách sống trong tập thể.

2.24. Cãi nhau sẽ giúp trẻ phát triển “tính cộng đồng” và tính cách tích cực

- Can thiệp vào việc trẻ con cãi nhau cũng có thể làm giảm tính cộng đồng của trẻ, khiến trẻ trở nên nhút nhát, rụt rè hoặc ương bướng…

2.25. Nhận biết người lạ là bằng chứng chứng tỏ khả năng “nhận thức nguyên mảng” của trẻ phát triển

2.26. Dạy con từ thuở còn thơ

- Không chiều chuộng trẻ ngay từ đầu (từ lúc 0 tuổi). Trẻ 0 tuổi sẽ không có cảm giác đang bị rèn. Hãy cho roi cho vọt con kẻ từ khi con chưa biết thế nào là roi vọt.

2.27. Tức giận, ghen tị là biểu hiện trẻ đang không được thỏa mãn mong muốn của mình

- Hầu hết sự cáu giận, gắt gỏng của trẻ là gio những tác nhân bên ngoài.

2.28. Cười khuyết điểm của trẻ trước mặt người khác sẽ khiến tổn thương ấy còn mãi

- Những khuyết điểm dù nhỏ, nhưng với bản tính nhạy cảm, trẻ sẽ bị tổn thương khi bị chê cười.

2.29. Khen ngợi trẻ sẽ tốt hơn là la mắng

- Cả hai hành động khen ngợi và la mắng đều cần được suy xét kỹ càng. Thay vì la mắng thì nên biết thừa nhận và khen ngợi trẻ một cách khéo léo và đúng lúc. Khi la mắng thì nên chỉ ra nguyên nhân hoặc đưa ra những giải pháp thay thế. Trẻ chỉ cần được thuyết phục thông qua thái độ của cha mẹ chứ không cần phải có những l‎ý‎ lẽ phức tạp.

2.30. Hứng thú là liều thuốc tốt nhất giúp trẻ ham muốn học tập

- Kích thích cho trẻ hứng thú rồi mới dạy. Trẻ không thích mà bắt trẻ học là phương pháp giáo dục tồi nhất.

2.31. Trẻ dễ dàng nhớ những gì có kết hợp vần điệu uyển chuyển

2.32. Trẻ sẽ suy nghĩ tiêu cực khi bị cha mẹ mắng

- Hành động quát mắng khi trẻ làm vỡ đồ, vv…  làm giảm tính sáng tạo của trẻ. Đối với trẻ con, việc tốt là việc khiến trẻ thích thú, trẻ không phân biệt được làm vỡ cốc là tốt hay xấu. Cha mẹ không nên áp đặt quan điểm mà chỉ cần cho trẻ biết sự hài lòng của mình khi trẻ làm điều đúng, và sự không hài lòng khi trẻ làm điều sai.

2.33. Hãy giúp trẻ duy trì lòng hiếu kì với những gì trẻ có hứng thú

2.34. Lặp đi lặp lại là phương pháp tối ưu tạo hứng thú cho trẻ

- Sự lặp đi lặp lại có vai trò quan trọng để bộ não hình thành đường kết nối thông tin một cách chính xác và giúp nuôi dưỡng sự hứng thú, niềm đam mê của trẻ. Lúc này trẻ chưa biết thế nào là chán.

- Hứng thú sinh ra động lực và mong muốn

2.35. Đừng dập tắt những ý tưởng của trẻ nếu muốn trẻ là người có năng lực sáng tạo

- Trí tưởng tượng của trẻ rất phong phú, không nên bác bỏ những lời trẻ nói.

2.36. Hãy giúp trẻ phát huy giác quan thứ 6 thay vì dạy lí luận hay kĩ thuật

2.37. Giáo dục trẻ sơ sinh không phân biệt giới tính

- Trước 3 tuổi, ở trẻ nhỏ không có sự phân biệt giới tính. Bé trai chơi búp bê hay bé gai chơi ô tô cũng chẳng vấn đề gì.

2.38. Hãy dạy trẻ về giáo dục giới tính thay vì nói dối

- Khi được hai – ba tuổi, trẻ bắt đầu tò mò về giới tính. Nên trả lời thành thật ở một mức độ nhất đinh thay vì gạt đi hoặc nói dối. Không nên ngại ngùng, xấu hổi, giấu diếm khi trẻ hỏi, khiến trẻ tò mò theo chiều hướng tiêu cực

- Người lớn thường coi tình dục là một điều nhơ nhớp, đáng xấu hổ, có thể là do vì hồi nhỏ chúng ta đã không được giáo dục đúng.

2.39. Quan niệm của trẻ về thời gian được hình thành từ thói quen sinh hoạt đúng quy tắc

- Với những thói quen cố định, lặp đi lặp lại sẽ giúp trẻ hình thành quan niệm về thời gian. Với trẻ nhỏ, thói quen sinh hoạt khoa học chính là một chiếc đồng hồ sinh học.

2.40. Những bản tin thời sự sẽ giúp trẻ nói giọng chuẩn

- Việc thường xuyên nghe bản tin thời sự sẽ giúp trẻ nói ngôn ngữ chuẩn. Một khi trẻ đã nắm được ngôn ngữ chuẩn, trẻ sẽ không bị nhầm lẫn với ngôn ngữ không chuẩn.

2.41. Hãy cho trẻ xem những hình ảnh quảng cáo trên tivi

- Các sản phẩm quảng cáo đòi hỏi nhiều đầu tư về nội dung và nghệ thuật. Trẻ nhỏ thường thích xem quảng cáo trên ti vi, việc này giúp trẻ phát huy năng lực nhận thức nguyên mảng.

2.42. Hãy dạy trẻ hòa âm trước để có cảm thụ âm nhạc tốt

2.43. Dạy âm nhạc là cách nuôi dưỡng khả năng tập trung cho trẻ

2.44. Học violin giúp nuôi dạy tinh thần chỉ huy ở trẻ

- Thời kỳ hình thành năng lực lãnh đạo đến sớm hơn chúng ta tưởng. Nếu có hai trẻ cùng chơi với nhau, sẽ có một trẻ đóng vai trò lãnh đạo.

2.45. Trẻ được học âm nhạc từ nhỏ sẽ có một khuôn mặt đẹp khi lớn lên

- Sự phát triển về tâm hồn và trí tuệ sẽ biểu hiện ra ngoại hình, dung mạo. Con người trở nên đẹp hơn bằng cách đặt cơ thể trong môi trường âm nhạc.

2.46. Thơ haiku là giáo cụ tốt nhất dạy trẻ khả năng ghi nhớ

- Bộ não của trẻ có khả năng ghi nhớ tuyệt vời, có khả năng học thuộc hàng trăm bài thơ ngắn.

2.47. Trẻ giỏi một môn thì sẽ có tự tin với tất cả các môn khác

- Giỏi một nghề thì ở những nghề khác ta cũng có sự tự tin, điều này cũng đúng với việc giỏi một môn học.

2.48. Trò chơi tập trung với bài Tây sẽ nuôi dưỡng năng lực tư duy cho trẻ

2.49. Trẻ càng biết cầm bút chì và sáp màu sớm càng tốt

2.50. Giấy cỡ nào thì người hao hao cỡ đó

2.51. Quá nhiều đồ chơi sẽ làm trẻ có tính lơ đãng

2.52. Một căn phòng quá ngăn nắp sẽ cản trở sự phát triển của trẻ

2.53. Trẻ không thích người khác thay đổi trật tự mà chúng đã sắp đặt

- Một căn phòng quá chỉnh chu không tốt cho trẻ, nhưng điều này không có nghĩa là cha mẹ để nhà cửa bừa bộn.

- Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với sự thay đổi trong môi trường xung quanh. Việc nói trẻ khóc mà không có l‎‎ý do chỉ là nhận định chủ quan của cha mẹ. Ở trẻ có một cảm quan về trật tự, nếu xáo trộn những trật tự vốn có mà trẻ nhận thức được thì trẻ có thể sẽ không thích, quấy khóc.

2.54. Đừng mang cho trẻ xem, hãy đưa trẻ đến nơi để xem

- Đặt trẻ vào những vị trí quan sát thuận lợi.
2.55. Đồ chơi hình thức đẹp không hữu ích bằng đồ chơi trẻ thấy thú vị khi sờ vào

- Đối với trẻ em, những món đồ đẹp mắt, dùng để ấn cho chạy qua chạy lại chả có mấy ‎ý nghĩa (vì trẻ rất nhanh chán). Nên chọn đồ chơi mà trẻ có thể khám phá và sáng tạo được.

 
2.56. Với trẻ sách không hẳn là thứ để đọc, bộ đồ xếp hình không hẳn là để xếp

- Chơi cách này hay cách kia đều là chơi cả. Sách không phải chỉ để đọc. Những thứ nhìn thấy, chạm vào, tất cả đều là đồ chơi.

2.57. Đất nặn, gấp hình và cắt giấy, những trò chơi mộc mạc mà nuôi dưỡng tính sáng tạo cho trẻ

- Những đô chơi truyền thống, mộc mạc lại có lợi hơn những đồ chơi đắt tiền, vì trẻ có thể sáng tạo với chúng.

2.58. ”Diễn kịch” thúc đẩy tính sáng tạo ở trẻ

- Những đứa trẻ đã từng chơi đóng kịch lúc lớn lên rất tự tin trước đám đông, không dừng lại ở đó, kịch giúp thể hiện bản thân…

2.59. Những đứa trẻ cơ thể càng hay vận động thì trí tuệ phát triển càng nhanh

- Càng vận động nhiều thì hệ thần kinh càng phát triển. Sự phát triển thể chất gắn liền với sự phát triển về tinh thần.

2.60. Hãy luyện cho trẻ cả tay phải lẫn tay trái

- Thuận cả hai tay rất thuận lợi cho công việc. Việc thuận tay nào là do sự tập luyện từ bé. Nếu được luyện ngay từ bé, khả năng thuận cả hai tay là việc hết sức bình thường.

2.61. Càng cho trẻ đi bộ nhiều càng có lợi

- Đi bằng hai chân không phải sinh ra mà có, phải trải qua một quá trình tập luyện. Chú ‎‎ý mua giày phù hợp với chân bé.

2.62. Thần kinh vận động phát triển phụ thuộc vào cách rèn luyện

- Sự khéo léo của đôi bàn tay dễ chịu ảnh hưởng của ren di truyền hơn, nhưng nếu không có tập luyện thì cũng không phát huy được.

2.63. Thể thao càng bắt đầu sớm càng tiến bộ nhanh

- Thần kinh vận động dễ phát triển hơn khi não bộ còn nhiều khoảng trống. Môn thể thao nào cũng vậy, càng bắt đầu sớm khả năng thành thạo càng cao.
2.64. Với trẻ không tồn tại ranh giới giữa “chơi” và “công việc”

- Với một điều kiện, cha mẹ không được đặt kỳ vọng vào những công việc của trẻ.

- Cho trẻ cùng làm việc vặt, để trẻ vừa học vừa chơi.

2.65. Dạy trẻ sớm không phải với mục đích chuẩn bị cho trẻ vào lớp một

2.66. Dẫu không có thời gian hay tiền bạc vẫn có thể giáo dục con trẻ

- Năng lực tiềm ẩn của trẻ là vô hạn. Nuôi dạy con trẻ không phải chỉ cần có tiền bạc, thời gian là ai cũng làm được. Những phương pháp tốn kém tiền bạc không phải là cách duy nhất để giúp trẻ phát triển. Cha mẹ nếu thật sự toàn tâm thì sẽ nghĩ ra cách để dạy con.
Chương 3: Giáo dục trẻ tuổi ấu thơ - chỉ người mẹ mới có thể làm được

3.1. Người mẹ không có mục tiêu rõ ràng, không thể thành công trong việc nuôi dạy con

- Chuyện trẻ lớn lên, bắt đâu đi vào thế giới của người lớn là chuyện của 20 – 30 năm sau, không thể được nuôi dạy với một tầm nhìn hạn hẹp. Người mẹ cần nuôi con với một mục tiêu lâu dài, không vì những suy nghĩ thiển cận, trước mắt.

3.2. Với phụ nữ không việc gì quan trọng hơn việc nuôi dạy con

- Các bâc cha mẹ đã sai lầm khi phân biệt giữa nuôi con, chăm sóc con với việc dạy con.

3.3. Dạy con bắt đầu từ dạy mẹ

- Muốn nuôi dạy con tốt thì phải thay đổi cách tư duy của người mẹ. Giaso dục con cái không thể phó mặc cho một ai khác. Việc đầu tiên người mẹ cần ghi nhớ là bản thân mình cũng cần phải học.

3.4. Hãy nhìn con để học tập

- Chiếc bẫy nguy hiểm nhất là người mẹ quan tâm thái quá với việc giáo dục con. Người mẹ cần chia sẻ việc dạy con với những người thân trong gia đình, và không nên chỉ vì mải công việc nội trợ và nuôi dạy con mà bỏ quên đời sống xã hội.

- Trẻ con là cha mẹ thứ hai của người lớn.

3.5. Người mẹ quan trọng hơn người cha trong việc nuôi dạy con nên người

- Người cha quan tâm thái quá tới việc giáo dục con từ sớm, cấm đoán con tiếp xúc với xã hội cũng sẽ khiến đứa trẻ phát triển lệch lạc. Thiên tài có thể lớn lên dưới bàn tay của người cha, nhưng một con người phát triển đầy đủ cả thể chất lẫn tinh thần chỉ có thể lớn lên nhờ sự chăm sóc của người mẹ.

3.6. Người mẹ không phải là người thúc ép

- Càng không gây áp lực thì càng tạo ra những hiệu quả tuyệt vời. Sách không phải là thứ mà cha mẹ đưa cho, mà là thứ mà trẻ có thể dễ dàng với tới.

3.7. Không bỏ dở giữa chừng việc nuôi dạy con

- Nhiều cặp vợ chồng, trước khi sinh đã lên kế hoạch rất kỹ lưỡng nhưng đến lúc sinh trẻ ra, sau một thời gian ngắn thì đã lơ là việc nuôi dạy con. Nhiều ông bố phó mặc hoàn toàn việc nuôi dạy con cho người mẹ. Không chú trọng nuôi dạy con, phó mặc cho người khác chẳng khác nào vứt bỏ con. Vứt bỏ con còn mang tội nặng hơn là phá thai và là điều ko thể tha thứ được.

3.8. Có thể làm “mẹ Hổ” đến khi trẻ lên 2 tuổi

- Trẻ qua 2 tuổi bắt đầu hình thành chính kiến, vai trò “mẹ Hổ” – người mẹ nghiêm khắc nên kết thúc. Với trẻ sau hai tuổi, hãy là một người mẹ hiền dịu.

3.9. Con cái không phải là vật sở hữu của cha mẹ

- Nuôi dạy con cái trở nên tự lập và trưởng thành là bản năng, trách nhiệm và nghĩa vụ của cha mẹ. Cha mẹ không nên ngộ nhận rằng con cái phải làm tất cả những gì cha mẹ nói. Nhiều cha mẹ mong muốn con cái ở trong tầm mắt mình nhiều càng tốt, bỏ qua ‎‎ý chí của trẻ. Suy nghĩ này cũng giống như là một tội ác. Nghĩa vụ của cha mẹ là tạo cho trẻ một môi trường phong phú với nhiều kích thích để trẻ có thể phát hiện ra mình thích cái gì.

3.10. Người mẹ thiếu tự tin thì không thể nuôi dạy con tốt

- Càng nhiệt tâm với giáo dục, cha mẹ càng có khuynh hướng mất đi tính tự chủ trong việc giáo dục con cái. Giáo dục cho trẻ không phải như thời trang, thay đổi từ mốt này sang mốt khác. Cha mẹ cần có sự chủ động trong việc giáo dục con cái – tự tin vào bản thân mình, không nên chạy theo trào lưu, nhảy từ phương pháp này rồi đến phương pháp khác. Giáo dục trẻ ko phải là công việc có thể làm qua loa, đại khái, hoặc làm theo phong trào.

3.11. Trẻ sẽ phát triển lệch lạc nếu cha mẹ suy nghĩ tự phụ

- Cha mẹ càng suy nghĩ tự phụ thì việc học càng khó khăn. Piano hay violin thì cũng không phải là cái gì quá đặc biệt.

3.12. Để con thay đổi thì trước tiên cha mẹ cần phải thay đổi

- Thấy mình có lỗi thì hãy thành thật nhận lỗi với con mình, chỉ ra lệnh thì không thể dạy được con. Muốn dạy con thì tự bản thân mình phải nỗ lực và biêt cách thực hành.

3.13. Giáo dục chính là nuôi dạy trẻ để “con hơn cha”

- Bản chất thật sự của giáo dục chính là như vậy. Đối với trẻ con thì cha mẹ là những người thầy đầu tiên và vĩ đại nhất. Nếu học trò không thể giỏi hơn thầy thì cũng ta chỉ dậm chân mãi ở thời kỳ đồ đá, cha mẹ không nên kỳ vọng thấp ở con.

3.14. Những người biết tin tưởng người khác sẽ là tương lai Nhật Bản ở thế kỉ XXI

- Con người cần biết tin tưởng nhau. Trẻ có giỏi giang đến đâu mà không có lòng tin thì cũng khó phát triển.

3.15. Chỉ có trẻ nhỏ mới xóa bỏ chiến tranh và kì thị chủng tộc
 - Càng trưởng thành, người lớn càng khó bỏ những thiên kiến định sẵn như sự thù hằn,… Nếu trẻ được nuôi dạy trong một môi trường không phân biệt, trẻ sẽ không có định kiến và coi sự khác biệt là những điều hiển nhiên, bình thường.